30.10.2024 / 20:00 / MÜZİKSEV
Das Neue Ensemble
Future Traditions
Program
Özkan Manav, Toprağın Fısıldadığı (2015) piyanolu trio için 10´
Harrison Birtwistle, Double Hocket (2007) piyanolu trio için 3´*
Alican Çamcı, galanterie redux (2020) solo çello için 5´
Dilay Doğanay, transtiple (2024) piyanolu trio için 7´* *
Arnold Schönberg, Phantasie op. 47 (1949) keman ve piyano için 10´
Elliott Carter, Epigrams (2012) piyanolu trio için 15´*
*Türkiye’de ilk seslendiriliş **Dünyada ilk seslendiriliş
Josje ter Haar – Keman; Jessica Kuhn – Viyolonsel; Christof Hahn – Piyano
Stephan Meier – Sanat Yönetmeni
Program Notları
Özkan Manav, Toprağın Fısıldadığı (2015)
Bu eserin temel malzemesi eşikte gezinir. Sessizliğin eşiğinde, ses perdesi belli olan ve olmayan seslerin, elle tutulur formların, gölgelerin, ışığın ve karanlığın eşiğinde. Dinleyicilerin imgelemini kışkırtmak, algısını keskinleştirmek umuduyla farklı alımlama ve yorumlamalara niyetli olarak açık bırakılmış kırılgan bir işitsel tablodur Toprağın Fısıldadığı. Metaforlar aleminde akan müzik sanatı bir şeyleri ima eder, açıkça işaret etmez. Şiir ve görsel sanatlar da özünde aynı potansiyeli taşır; ancak müzik, gereksinim duyduğunda bunların birkaçını eşzamanlı olarak kullanabilir. İnsan imgeleminin sonsuzluğuna hep inandım, yalnızca sanat erbabı ya da besteciler için değil herkes için.
Harrison Birtwistle, Double Hocket (2007)
Sir Harrison Birtwistle, ya da onu tanıyan herkes tarafından kullanılan adıyla Harry, bu kısa piyano üçlüsünde çok sesli yapılara olan sevgisini ifade etmek için geniş bir kullanım alanı yaratır. İki ya da daha fazla sesin tek bir çizgide birbirini tamamlaması anlamına gelen ortaçağ tekniği “hoquetus”, iki katman oluşturur, ancak yalnızca şekil vermekle kalmaz; burada müzikal materyal bütün ses alanı boyunca parçalanmıştır.
Alican Çamcı, galanterie redux (2020)
galanterie redux’ta, bir yapay öğrenme algoritması, Bach’ın viyolonsel süitlerinin beşinci bölümlerini (galanterie adı verilen bu bölümler, süitlerin değişkenlik gösteren yegâne kısımlarıdır) öğrenme kümesi olarak kullanır. Bu kümeden elde ettiği müzikal bilgilerle, algoritma yeni pasajlar yaratır. Parçanın temelini oluşturması için, bu pasajlardan bilhassa garip tınlayanları seçilmiştir: tez bir şekilde yapılan modülasyonlar, olgunlaşmadan bitiveren fikirler, yahut sentaksı yanlış cümleler… Dahası, bu garip melodik fragmanlar bir bozulmaya daha maruz kalır. Ortaya çıkan iş, sanki bir Bach-makinesinin bize sunduğu içi boşaltılmış, flu fotoğraflardan ibarettir. Terennümler bedensizleşmiş, sessizliklerin arasında dolanan silüetler gibidir.
Dilay Doğanay, transtiple (2024)
–transtiple– Das Neue Ensemble tarafından icra edilmek üzere İzmir Yeni Müzik Günleri-V için bestelenen bir Piyano Triosu parçasıdır. –transtiple– bestecinin türettiği, “transformation (dönüşüm)” ve “multiple (çoklu)” kelimelerinden oluşan var olmayan bir birleşik kelimedir. Besteci bazı müzikal malzeme ve fikirler üzerine uzun süredir farklı parçalarda çalışmıştır, bu şu an için bu malzemelerin ve fikirlerin en güncel aşamasıdır. Piyanonun hareketleri parçanın ana odağındadır. Viyolonsel ve keman bu oluşumları yoğunlaştırır ve uzatır.
Arnold Schönberg, Phantasie op. 47 (1949)
1933 yılında ABD’ye göç eden Arnold Schönberg, Mart 1949’da kemancı Adolph Koldofsky’nin isteği üzerine piyano eşlikli bir keman eseri yazdı. El yazması dokümanlardan açıkça belirlenebilen besteleme yöntemi, keman partisinin solistik doğasının—hem kavramsal olarak hem de başlıkta belirtildiği üzere—olduğu gibi anlaşılması gerektiğini ortaya koymaktadır: Schönberg önce keman partisinin tamamını yazmış (22 Mart 1949’da tamamlamış), bir hafta sonra da piyano eşliğini bitirmiştir.
Schönberg, 13 Eylül 1949’da 75. doğum günü vesilesiyle yapılan ilk icrada, eseri seslendiren ve bestecinin ideal bir yorumcu olarak gördüğü Koldofsky’ye eserin bitiş kısmının alternatifini vermiştir.
Schönberg’in dodekafonik ‘Phantasy’ sinin klasik ve neo-klasik öncülleriyle temas noktaları vardır, öyle ki virtüözik yazımı Schubert’in keman için Do-Majör, ve biçimsel yapısı Mozart’ın KV. 475 Do-Minör ‘Phantasy’siyle karşılaştırılabilir.
Genel hatlarıyla eser dört bölüme ayrılır: motif yapılarını oluşturan geçiş karakterli bir bölüm (eserdeki ana fikir altı ölçü uzunluğundadır), bir sonatın yavaş bölümüyle karşılaştırılabilecek bir Lento bölümü, bir scherzando pasaj ve bir coda (her biri köprülü).
Eser inkar edilemez şekilde bir klasik Viyana tınısına sahiptir; bu etkileyici estetik, örneğin, bazen Schubert’ten Mahler’e benzer keman yazılarında bulunabilen dans benzeri üç zamanlı ölçülerle beslenir. Hassas ses ortamının teknik çeşitliliği, son derece büyük aralıkların, glissandi, pizzicati ve harmoniklerin iki katına çıkarılmasından, karmaşık tremolo efektlerine ve dinamik olarak farklılaştırılmış akor arpejlerine kadar uzanır.
Therese Muxeneder | © Arnold Schönberg Center, Wien
Elliott Carter, Epigrams (2012)
Piyanolu üçlü için Epigrams on iki kısa bölümden oluşur. Bölümlerin karakteristiği, model alındıkları Antik Yunan Edebiyatı’nda olduğu gibi esprili ve şaşırtıcı ruh hali değişiklikleriyle tanımlanabilir.Elliott Carter’ın son bestesi olan Epigrams, 2012 yılının bahar ve yaz aylarında tamamlanmış, ve ilk seslendirilişi, ölümünden sonra, 22 Haziran 2013 tarihinde Aldeburgh Festivali’nde piyanist Pierre-Laurent Aimard ve Birmingham Contemporary Music Group tarafından yapılmıştır.
Das Neue Ensemble
Daniel Agi, flüt
Udo Grimm, klarnet
Christof Hahn, piyano
Stephan Meier, vurmalı çalgılar ve sanat yönetmeni
Josje ter Haar, keman
Jessica Kuhn, viyolonsel
Das Neue Ensemble, 1993 yılında sanat yönetmeni Stephan Meier ve topluluğun diğer üyeleri tarafından kuruldu. Hanover merkezli topluluk kuruluşundan itibaren uluslararası alanda başarılı çağdaş müzik icracıları arasında yer aldı. 2005 yılında, Alman Müzik Konseyi’nin ‘İnventio’ ödülünü kazanan topluluğun, “Harrison Birtwistle: Songs 1970 – 2006” isimli kaydı 2015 yılında New York Times, BBC Radio 3, The Sunday Times ve Metropolitan Opera News tarafından övgüye değer bulunmuştur. Das Neue Ensemble ayrıca Hanover Sprengel Museum’da Wassily Kandinsky’nin “Gelbe Klänge” isimli eseri, Kurt Schwitters’dan esinlenen “DaDaBus”, açık havada Stockhausen’in STERNKLANG’ı, ve çocuklar için programlar gibi türler-arası prodüksiyonlarla geniş bir dinleyici kitlesi kazanmıştır.
Neue Ensemble Harrison Birtwistle, Rebecca Saunders, Wolfgang Rihm, Helmut Lachenmann, Carola Bauckholt, George Lewis, Johannes Schöllhorn ve Mark André gibi bestecilerle yakın işbirliği yapmıştır. Ayrıca Pierre-Laurent Aimard, Peter Rundel, Johannes Kalitzke, Stefan Asbury, ve Sarah Maria Sun topluluğa misafir sanatçı olarak katılmışlardır. Topluluk NDR Hamburg, BR Munich Filarmoni-musica viva, WDR Cologne, Goethe Institute-Riga, Nizhny-Novgorod, Münih, Amsterdam, Krakow, Paris ve Beijing’de konserler vermiştir.
World Music Days, Expo 2000 Alman Pavyonu’nun kültürel programı gibi etkinliklerde yer alan topluluk, WDR, NDR, br ve ORB’nin radyo ve CD kayıtlarında yer almıştır. 2016 yılında Ensemble ConTempo Beijing, NDR Radiophilharmonie, Hessischer Rundfunk ve Leibniz Society ile birlikte Federal Dışişleri Bakanı Dr. Frank-Walter Steinmeier ve Berlin Çin Büyükelçisi Shi Mingde öncülüğünde “Leibniz’s Harmonies” isimli Uluslararası Beste Yarışması ile çok yönlü Alman filozof Gottfried Wilhelm Leibniz’in ölümünün 300. yılı anmalarında yer almıştır
Topluluk uzun yıllar düzenli olarak eser siparişi vermiştir. En son olarak 2017/18 sezonunda Sir Harrison Birtwistle’ın “Songs from the Holy Forest” isimli eserinin ilk seslendirilişi, bestecinin huzurunda Kölner Philharmonie ve NDR Hannover’de gerçekleştirilmiştir.
Prova ve ofis mekanlarının yer aldığı ‘Alte Grammophonfabrik’’i de sanatçıların kullanımına sunan ‘Musik für heute e.V’ topluluğun sponsorudur. Dernek ayrıca tanıtıcı içerikli etkinlikler ve ev konserleri ile topluluğun yeni dinleyicilere ulaşması konusunda destek sağlamaktadır. Derneğin onursal başkanı Helmut Lachenmann’dır.
www.dasneueensemble.de
CDler
• Nicolas Tzorzis: Les Mystères (2019, toccata records, mit Unterstützung von MFA)
• Harrison Birtwistle – Songs 1970-2006 (2015, Toccata-Records, Naxos, Kooperation NDR)
• Johannes Schöllhorn: Liu-Yi (2008, æon, Kooperation WDR)
• Pierre Boulez: Le Marteau sans Maître, Leitung: Peter Rundel (2000, Kooperation NDR)
• Dansce instrumental mit Werken von Kyburz, Hosokawa, Vivier und Schleiermacher (2000)
• Gelbe Klänge mit Mitschnitten aus dem Sprengel Museum Hannover (1999)